De Nederlandse organisatie Bits of Freedom lanceert deze week stap 4 in de reeks ‘Weg van Big Tech’, over navigatie en kaarten. De gids laat zien hoe je weg kunt van Google Maps en Apple Kaarten, met privacyvriendelijke alternatieven. Het onderwerp is actueel in Europa, waar strenge regels gelden voor locatiegegevens. Het doel is minder dataverzameling en meer controle voor gebruikers.
Privacy eerst bij navigatie-apps
Navigatie-apps volgen waar je bent, hoe je reist en wanneer je aankomt. Deze gegevens zeggen veel over je werk, huis en sociale leven. Wie Google Maps of Waze gebruikt, deelt vaak meer dan nodig. Dat zorgt voor risico’s zoals profilering en gerichte advertenties.
De AVG schrijft dataminimalisatie voor: verzamel niet meer data dan nodig is. In de praktijk gebruiken veel apps ook telemetrie voor analyse en foutenrapportage. Dat kan nuttig zijn, maar vergroot het dataspoor. De nieuwe gids benadrukt daarom instellingen en apps die standaard weinig opslaan.
Handige keuzes zijn offline kaarten, geen account en geen achtergrondtracking. Offline kaarten werken zonder internet en beperken dataverkeer. Een app zonder login voorkomt dat routes aan een profiel worden gekoppeld. Ook het uitschakelen van ‘locatiegeschiedenis’ verkleint je digitale voetspoor.
Telemetrie is het automatisch versturen van gebruiksgegevens en foutmeldingen naar de maker van een app.
OpenStreetMap als basis
OpenStreetMap (OSM) is een open kaartendatabase die door vrijwilligers wordt bijgehouden. Iedereen kan verbeteren en wijzigingen zijn snel zichtbaar. In Nederland en Europa is de community actief, van fietsroutes tot huisnummers. Daardoor zijn lokale details vaak verrassend goed.
Het voordeel van OSM is transparantie en brede herbruikbaarheid. Data vallen onder de ODbL-licentie, wat open samenwerking stimuleert. Gemeenten en ov-partijen gebruiken OSM soms naast eigen bronnen. Dat maakt het ecosysteem minder afhankelijk van Big Tech.
Er zijn ook beperkingen. In minder drukke regio’s kan de dekking wisselen. Reviews en openingstijden ontbreken soms of zijn minder actueel. Voor wie veel op POI-reviews leunt, is dat wennen.
Apps met OSM-kaarten
OsmAnd en Organic Maps gebruiken OSM als kaartbron en werken goed offline. Beide apps vragen geen account en slaan standaard weinig data op. OsmAnd is rijk aan functies zoals lagen en GPX, maar is complexer. Organic Maps is lichter en eenvoudiger in gebruik.
Magic Earth, van Nederlandse makelij, bouwt ook op OSM. De app biedt rijstrookbegeleiding, 3D-kaarten en file-informatie, met focus op privacy. De software is gesloten bron, dus controle is beperkt. De maker belooft geen tracking voor advertenties te gebruiken.
TomTom GO is een alternatief van een Nederlands bedrijf met sterke autoroutes. De app is propriëtair en gebruikt eigen kaartdata en verkeersinformatie. Offline kaarten en rijbaangeleiding zijn stevig uitgewerkt. Let wel op telemetrie-instellingen en datadeling voor verkeersdrukte.
Wat je inlevert aan gemak
Wie overstapt, levert soms in op recensies, foto’s en druktecijfers. OSM-apps hebben minder gebruikersreviews dan Google Maps. Openingstijden en populaire tijden zijn niet altijd volledig. Voor veel ritten is dat geen probleem, maar voor horeca en winkels kan het verschil maken.
Verkeersinformatie werkt anders per app. Sommige alternatieven gebruiken anonieme data of publieke bronnen. De dekking op secundaire wegen kan daardoor schommelen. Rijstrookbegeleiding en snelheidslimieten zijn er vaak wel, maar niet overal even actueel.
Zoekresultaten en adressering vragen soms gewenning. Huisnummers en bedrijfsnamen zijn afhankelijk van de OSM-dekking. Offline zoeken werkt, maar is gevoeliger voor typefouten. Favorieten en eigen POI-lijsten helpen om veelgebruikte plekken snel te vinden.
Europese regels en gevolgen
Locatiegegevens zijn persoonsgegevens onder de AVG. Voor nauwkeurige locatie voor marketing is in de EU meestal expliciete toestemming nodig. Ook de ePrivacy-regels beperken het volgen van apparaten. Dat zet druk op dominante platforms om dataverzameling te beperken.
De Digital Markets Act wil overstappen en keuzevrijheid vergroten. Denk aan minder bundeling van diensten en eerlijkere toegang voor alternatieven. Dat is relevant voor navigatie die standaard op smartphones staat. Minder lock-in maakt het makkelijker om privacyvriendelijke apps te kiezen.
In Nederland ondersteunt het NDOV-loket op het moment van schrijven open ov-data. Apps kunnen die feeds gebruiken voor reisinformatie. Dat helpt kleinere aanbieders om te concurreren. Gebruikers profiteren van meer keuze en transparantie.
Praktische stappen zijn eenvoudig. Zet offline kaarten aan en beperk achtergrondlocatie. Schakel locatiegeschiedenis uit en verwijder oude ritten. Controleer in elke app de delen-met-derden-instellingen en telemetrie-opties.